Resultaten onderzoek naar commitment van studenten in leerteams bekend

Hoe is het commitment van studenten in interprofessionele leerteams? Dirkje Visser, onderwijspedagoog, docent en leerteambegeleider vanuit Hogeschool KPZ, heeft dat onderzocht bij Kindcentrum de Bolster in Raalte. Centraal stond het leerteam van studiejaar 2021-2022: daar was het commitment extra hoog. Daarom is besloten deze good practice te onderzoeken. De uitkomsten bieden zinvolle handvatten voor het begeleiden van een leerteam.

Jij begeleidt al een aantal jaren, samen met de collega’s van KC de Bolster, interprofessionele leerteams. Waarom dit onderzoek?
“In studiejaar 2021-2022 hadden de leerteambegeleiders die de studenten begeleidden een mooi proces doorlopen met de studenten. Het viel hen op dat het ‘commitment’ van de studenten in vergelijking met andere jaren extra hoog was. Dit kwam onder andere tot uiting in het eigen initiatief van de studenten om extra bijeenkomsten te plannen en het enthousiast meewerken aan extra taken zoals het geven van een presentatie.

Als leerteambegeleiders wilden we graag leren van deze good practice, zodat we bij een volgend leerteam helderder hadden hoe we wellicht zelf invloed kunnen uitoefenen op het commitment van studenten. Omdat ik dat studiejaar vanwege zwangerschapsverlof niet zo dicht op het proces had gezeten en ik, in mijn functie als onderwijspedagoog/hogeschooldocent, commitment een erg interessant thema vind, ben ik deze good practice gaan onderzoeken.”

Wat bedoel je precies met ‘commitment’?
“Kort gezegd: betrokkenheid, inzet. In dit geval je inspannen en inzetten voor het proces en de opdracht van het interprofessionele leerteam. Ik gebruik voor dit onderzoek de Engelse term commitment, omdat ‘betrokkenheid’ of ‘inzet’ op zichzelf de lading net niet dekken. In het onderzoeksverslag wordt, gebaseerd op ander onderzoek, ook gesproken over het onderscheid tussen cognitieve en gedragsmatige betrokkenheid.”

Hoe heb je het onderzoek uitgevoerd?
“Als basis heb ik het onderzoek van Irene Poort (2021) naar commitment in interculturele leerteams gebruikt. Poort heeft onder andere in kaart gebracht welke factoren bijdragen aan commitment in een groepswerksetting (van studenten). En omdat Lianne van de Kraats (2022) al een aantal van de studenten en de begeleider van een van de leerteams van de Bolster had bevraagd omtrent hun ervaringen met het leerteam, heb ik ook haar data gebruikt voor mijn onderzoek.

Daarnaast heb ik de beide leerteambegeleiders en de studenten van beide leerteams, door middel van een korte enquête en focusgroepinterviews, zelf bevraagd op de factoren die zouden bijdragen aan commitment in het leerteam.”

Wat zijn de uitkomsten en welke conclusies zijn te trekken?
“Conclusie is dat vrijwel alle factoren die Poort in haar onderzoek beschrijft een rol lijken te spelen in het commitment van beide leerteams van de Bolster. Wat daarbij het duidelijkste naar voren komt is: het ervaren nut van de leerteamopdracht voor het kindcentrum, de zinvolheid van het uitwisselen van ervaringen en ideeën tussen studenten en het vertrouwen dat de studenten hadden in hun medestudenten.

Studenten vinden het heel waardevol dat het door hun ontwikkelde portfolio en de ontwikkelde taalspelletjes echt gebruikt gaan worden door de collega’s van de Bolster. Ook blijkt dat ze van elkaars interprofessionele perspectieven op de ontwikkeling van kinderen hebben geleerd. Het is duidelijk geworden dat de leerteambegeleiders een belangrijke rol hebben in het expliciteren van die verschillende perspectieven. Daarnaast lijken de inzet van groepsvormende en op reflectie gerichte werkvormen tot het vertrouwen in de groep te hebben geleid.”

Krijg het onderzoek een vervolg?
“We nemen de resultaten en aanbevelingen uiteraard mee in de begeleiding van volgende interprofessionele leerteams. En zoals bij ieder onderzoek roept ook dit onderzoek uiteraard weer nieuwe vragen op. Zo zou het bijvoorbeeld interessant kunnen zijn om ook de kenmerken en de werkwijze van een leerteam waarin het commitment minder groot is eens te houden tegen het licht van de factoren die Poort onderscheidt.

Zelf ben ik wel heel nieuwsgierig naar het antwoord op de vraag hoe je er als leerteambegeleider voor kunt zorgen dat de verschillende perspectieven van studenten worden geëxpliciteerd en, waar nodig, kritisch geëvalueerd, zonder het eigenaarschap van de studenten te kort te doen. Een voorbeeld: een student die in het onderwijs werkt/stage loopt kan anders tegen een casus aankijken dan een student kinderopvang. Als een van hen dat dan niet durft te zeggen is het belangrijk dat de leerteambegeleider daar wel aandacht voor heeft zodat de studenten van elkaars perspectieven kunnen leren. Wellicht kunnen deze vragen in een vervolgonderzoek opgepakt worden.”

Wat wil je tot slot nog kwijt over het onderzoek?
“Persoonlijk word ik heel blij van een aantal uitspraken van studenten over wat het werken met een interprofessioneel leerteam hen heeft opgeleverd. Zoals bijvoorbeeld deze uitspraak van een derdejaars pabostudent: ‘Ik heb geleerd dat als ik later als leerkracht alleen voor de groep sta, ik bij een probleem iemand met een ander perspectief mee wil laten kijken. Ik zou andere doelgroepen benaderen met: ‘Goh, vanuit welke perspectief kijk jij hier nu naar?’ Dat je je horizon een beetje verbreedt.’

Volgens mij is dat waarvoor we het doen: studenten opleiden tot professionals die verder kijken dan hun eigen expertise, die open staan voor andere perspectieven en hulp en feedback durven vragen van collega’s. Met als uiteindelijk doel dat iedere kind de ontwikkelingsondersteuning krijgt die het nodig heeft.”

Meer lezen of vragen?
Lees hier het volledige onderzoek. Mail voor meer info naar innovatiecluster@landstede.nl (t.a.v. Dirkje Visser).